Kabinet wil automobilisten vanaf 2030 laten betalen naar gebruik: toekomstbestendigere motorrijtuigenbelasting vervangt betalen voor autobezit

Vanaf 2030 betalen autobezitters niet meer voor autobezit, maar voor autogebruik. Het kabinet wil de huidige motorrijtuigenbelasting hervormen naar een kilometerafhankelijke belasting voor personen- en bestelauto’s. Automobilisten betalen in het nieuwe systeem voor het daadwerkelijk gebruik van de weg en niet langer een vast bedrag voor het bezit van een auto. Waar en wanneer deze kilometers gereden zijn, maakt niet uit.

Evenwichtiger en rechtvaardiger
De ministerraad heeft afgelopen vrijdag ingestemd met toezending aan de Tweede Kamer van een brief met de eerste uitwerking van deze plannen uit het Coalitieakkoord.

Met de huidige motorrijtuigenbelasting (mrb) wordt per auto een vast bedrag per jaar betaald. Een automobilist die weinig kilometers rijdt, betaalt nu net zoveel mrb als een automobilist die veel rijdt. Door het huidige systeem om te vormen van een belasting op bezit naar een belasting op gebruik, worden de lasten van automobiliteit evenwichtiger en rechtvaardiger verdeeld. De totale lasten blijven gelijk. Automobilisten die weinig rijden, gaan minder betalen dan automobilisten die veel rijden. Het systeem van betalen naar gebruik levert daarnaast een belangrijke bijdrage aan de twee doelstellingen die in het Coalitieakkoord zijn opgenomen: het op peil houden van de belastingkomsten en CO2-reductie in de mobiliteit.

Elektrische auto
Minister Harbers van Infrastructuur en Waterstaat over het plan: 'In het dagelijks leven betaal je voor wat je gebruikt; bijvoorbeeld je boodschappen en je kleding. Automobilisten betalen straks niet meer voor het bezit van een auto, maar voor het gebruik ervan. Dit systeem is eerlijker, want de lasten worden verdeeld naar gebruik. Automobilisten die weinig rijden, betalen minder dan automobilisten die veel rijden. Zij belasten het wegennet en de omgeving minder dan automobilisten die meer kilometers maken.'

Staatssecretaris Van Rij van Financiën voegt toe: 'Automobilisten kiezen steeds vaker voor een elektrische auto. En dat is maar goed ook, want we stimuleren dit als kabinet vanwege het klimaat. Het betekent wel dat de overheidsinkomsten van autobelastingen op termijn teruglopen, met name door teruglopende inkomsten uit de brandstofaccijns. Dit jaar halen we circa 14 miljard euro op, waarvan ruim 4 miljard euro via de motorrijtuigenbelasting. Deze overheidsinkomsten op peil houden is een van de redenen om een nieuw en toekomstbestendig systeem in te voeren. Straks betalen alle automobilisten, ook de elektrische rijders, weer belasting afhankelijk van hoeveel ze de weg op gaan. Zo kunnen ook in de toekomst publieke voorzieningen worden betaald, zoals zorg, onderwijs én (het onderhoud van) de wegen.'

Kilometerafhankelijk
Het kabinet is van plan het systeem van betalen naar gebruik per 2030 in te voeren door het kilometerafhankelijk maken van het tarief van de huidige mrb voor alle personen- en bestelauto’s, zonder onderscheid naar tijd en plaats in het kilometertarief. Het maakt dus niet uit waar of wanneer iemand rijdt. Ook kilometers die in het buitenland gereden zijn, tellen mee. Voor het heffen van de belasting hoeft alleen te worden geregistreerd hoeveel kilometers een auto jaarlijks rijdt. De overheid hoeft niet te weten waar en wanneer deze kilometers zijn gereden en dit waarborgt de privacy. 

Automobilisten worden met de invoering van betalen naar gebruik gestimuleerd om bewuster hun auto te gebruiken. Daarmee leveren auto’s ook een bijdrage aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Een systeem van betalen naar gebruik heeft daarmee een positief effect op de verbetering van de luchtkwaliteit en naar verwachting ook op het verminderen van files op de weg. Deze effecten worden nog verder onderzocht. Het nieuwe systeem wordt budgetneutraal ingevoerd, op het niveau van de autobelastingen van 2025. Belastingderving ná 2030, veroorzaakt door verdere groei van het aantal elektrische voertuigen na 2030, wordt opgevangen door het kilometertarief jaarlijks te laten meestijgen. Hiermee blijven de overheidsinkomsten ook in de toekomst op peil.

Bestaande toltrajecten
In het Coalitieakkoord is afgesproken dat gelijktijdig met de hervorming van de mrb de dan nog bestaande toltrajecten komen te vervallen. Momenteel wordt tijdelijke tolheffing voorbereid op twee nog te realiseren trajecten: de Blankenburgverbinding en de ViA15. Het kabinet brengt op dit moment de gevolgen van het vervallen van tol op deze trajecten in kaart. Ook voor de Westerscheldetunnel en in de Kiltunnel, beiden in beheer van medeoverheden, wordt nu tol geheven.

Verder traject
Het principe van betalen naar gebruik voor automobiliteit is niet nieuw. Er zijn vaker plannen geweest om een dergelijk systeem in te voeren. Het kabinet wil zoveel mogelijk lering trekken uit eerdere, vergelijkbare trajecten en tegemoetkomen aan de zorgen die leven over complexiteit, privacy, betaalbaarheid en gebruiksvriendelijkheid. Er worden daarom gesprekken gevoerd met belangenorganisaties en medeoverheden. Ook worden verschillende onderzoeken gedaan naar verdere invulling zoals de gevolgen van het systeem voor verschillende huishoudens.

Ook moeten er nog een aantal belangrijke keuzes worden gemaakt. Bijvoorbeeld over de wijze waarop het aantal gereden kilometers wordt geregistreerd en wat het betekent als het tarief net als in de huidige mrb afhankelijk wordt gemaakt van gewicht en brandstofsoort van de auto. Dit wordt momenteel nader onderzocht. Doel is om nog deze kabinetsperiode de wetgeving vast te stellen en andere voorbereidingen te treffen die nodig zijn om het nieuwe systeem in te kunnen invoeren. In de komende tijd worden eerst nog onderzoeken uitgevoerd. Doel is om daarna uiterlijk medio 2023 een internetconsultatie te starten van de conceptwetgeving.