Column Harm Jan Idema | Smart charging: ‘gratis’ stroom door een laadrevolutie?

Voor mij als elektrisch vervoer- en energie-enthousiasteling begint 2016 ge-wel-dig. Het is niet langer de vraag of de elektrische auto er komt maar hoe snel. En het slim laden van elektrische auto’s op stroom uit zon en wind is actueler dan ooit. Wat houdt het ‘slim laden’ in? Wat levert het op? En hoe gaan we dat dan echt realiseren? Ik neem je graag mee in mijn visie.

Thuis met slimme energie
In de zomer van 2015 kocht ik een nieuw huis. Onder andere voorzien van warmte-koudeopslag (WKO), slimme meter en elektrische boilers voor het verwarmen van tapwater. De slimme meter geeft ons meer dan ooit inzicht in het elektriciteitsverbruik. En wat blijkt, veruit het grootste deel van ons elektriciteitsgebruik zit in het verwarmen van ons tapwater. De nog niet zo slimme boilers beginnen dagelijks  het water te verwarmen als wij rond 7.00 uur gaan douchen. Gemiddeld hebben we onze – meer dan voldoende - warmwatervoorraad na 2 tot 3 uur weer aangevuld. Het liefst laten wij de boilers het water opwarmen als de stroom het goedkoopst en duurzaamst is: overdag als de zon schijnt of ’s nachts in het daltarief. Helaas kan dat nog niet. Met het toepassen van slimme technieken zou het toch mogelijk moeten zijn om de boilers te koppelen aan het aanbod van goedkope of zelfs gratis duurzame stroom van mijn eigen zonnepanelen? Ik heb er mijn hobbyproject van gemaakt.    

Smart charging: hip en happening
Anno voorjaar 2016 is de elektrische auto niet meer uit ons straatbeeld weg te denken. Het is niet meer de vraag of maar wanneer de elektrische auto volledig doorbreekt. Met de groei naar een miljoen elektrische auto’s heeft Nederland een omvangrijke buffer om duurzame energie uit bijvoorbeeld zon en wind in op te slaan. Net als met het slim koppelen van zonnepanelen aan mijn elektrische boilers thuis geldt hetzelfde principe op grote schaal voor elektrische auto’s. Door de elektrische auto op te laden om het moment dat er aanbod is van duurzame energie uit bijvoorbeeld zon en wind wordt de elektrische auto een enorme katalysator voor de zo geambieerde transitie naar duurzame energie. Het wordt daardoor namelijk steeds interessanter om elektrisch te rijden om dat die geschikt is voor (het opslaan van) duurzame energie. En vice versa.

Het slim laden van elektrische voertuigen, ook wel smart charging, is hip en happening. De EV professional kan het haast niet zijn ontgaan. Onder andere ElaadNL ontwikkelde een mooi filmpje dat het potentieel en toepassing van smart charging uitlegt. In februari doken ook verschillende media er bovenop, onder andere met een item in het achtuurjournaal over het ontstaan van flexibele energietarieven.

Elektrisch rijden op stroom uit zon en wind. Niemand die daar tegen kan zijn. We staan echter pas aan het begin van de ontwikkeling van smart charging. Verschillende vragen komen op. Wat levert het op? En hoe gaan we dat realiseren?

‘Gratis’ stroom
Wat smart charging oplevert is in mijn optiek vrij eenvoudig. Hoe meer smart charging een gemeengoed wordt hoe eenvoudiger wordt om de elektrische auto te laden op duurzame stroom uit zon en wind. Voor particulieren en bedrijven wordt het daardoor de komende jaren nog aantrekkelijker om te investeren in zonnepanelen. Zonnestroom kun je immers vandaag de dag nog salderen. Op termijn wordt het echter vooral aantrekkelijk om de stroom ergens op te slaan en later te gebruiken: in je elektrische auto. Je laadt je elektrische auto dan op ‘gratis’ stroom, uit je eigen zonnepanelen.

Door een laadrevolutie
Dan de vraag, hoe gaan we ‘gratis’ stroom realiseren? Het antwoord is minder eenvoudig. Ik denk dat het vraagt om een laadrevolutie.

Ten eerste is voldoende adequate publieke laadinfrastructuur nodig: alleen dan wordt het mogelijk om de volgende betaalbare generatie van volledige elektrische auto’s slim te gebruiken. Om dat mogelijk te maken is een andere benadering van publiek laden nodig die gericht is op grootschalige uitrol om op korte termijn 200.000 elektrische auto’s te kunnen bedienen. Hoe houdbaar is daarbij het huidige model waarbij een CPO ‘gedwongen’ is risicodragend te investeren in een laadpaal met een onzeker gebruik? Eén van de mogelijkheden die smart charging biedt is om een publieke laadpaal te zien als een middel in het energiesysteem in plaats van een doel op zich. Daardoor veranderen financiële stormen en verandert de benadering voor een (publieke) investering een publieke laadinfrastructuur.

Ten tweede vraagt smart charging om de ontwikkeling van slimme technieken en marktmodellen die het mogelijk maken om zonne- en windenergie te koppelen aan de elektrische auto. Vooral ook als een particulier niet op eigen terrein kan laden en wel zonnepanelen heeft. Op eigen dak of bijvoorbeeld in een coöperatie. De werelden van elektrisch vervoer en energievoorziening worden hierdoor met elkaar verweven. Daardoor gaan rollen van overheden, energieleveranciers, marktpartijen en ook netbeheerders veranderen.

In mijn dagelijkse praktijk zie ik veel bedrijven, overheden, ondernemers en ook individuen vol enthousiasme werken aan smart charging. Laten we als EV- en energiesector het lef en durf tonen om de droom om te elektrisch te rijden op 100% duurzame energie te realiseren.

En bij mij thuis? Daar gaan dit voorjaar de zonnepanelen het dak op en hoop ik snel een slimme toepassing te vinden die het mogelijk maakt om de elektrische boilers daaraan te koppelen.

Harm-Jan Idema
Harm-Jan Idema is voorzitter van de Vereniging DOET en werkt daarnaast als creatieve projectleider en adviseur elektrisch vervoer bij APPM management consultants. Hij is nationaal en internationaal betrokken bij vooraanstaande projecten v oor de introductie van elektrisch vervoer en smart charging.